Günümüzde toplumumuza baktığımızda eğitim sistemimizde ciddi sıkıntılar g örülmektedir. Tabi bu sıkıntıların hepsini bir kesime atmak yanlıştır. Hepsinin de birçok sorunu vardır; Kendine düşen vazifeyi tam yapmama, sorumluluk almama, bildiğini uygulayamama, suçu hep başkalarında arama, herkesi ve her şeyi bir kalıba uydurma, fedakarlığı hep başkasından bekleme, imkanları iyi değerlendirememe yada hep yetersiz görüp (bu kadar maaşa yada bu imkanlarla ancak bu iş yapılır) diye düşünme, gelişmeleri takip etmeme, araştırmalara uzak kalma, rol yapma gibi sorunları olduğu ortadadır. Bu tür yaygın düşünceler aşıldığında (her kesim tarafından) herhalde eğitim sistemimizin yanında birçok sorunumuzun çözüme kavuşacağı kanaatindeyiz. Kesinlikle bizim eğitim sistemimizdeki en büyük sorunumuz yukarıdaki ve benzer davranışlardır. Onun için bizi çok yakından ilgilendiren bir konudur. Çoğumuzun eğitimci olacağını düşünürsek bunları öğrenmek bir elzem , eğitimci olmayanlar içinse mutlaka hayatlarında az çok karşılaşacağı sorunlar olduğu için çok gereklidir. Seminerimizde bu sorunlarla nasıl baş edebilecekleri dile getirilmektedir. Seminerde öğretmenlerin öğrencilerle etkili iletişim kurabilmesi, özel bir ilişkinin oluşturulması, etkili öğretmenliğin nasıl yapılacağı, öğrencilerinin kendilerini geliştirmeleri ve topluma yararlı bir birey haline gelmeleri konusunda neler yapılmalı, etkili yöntemler ve bu etkili yöntemlerin nasıl kullanılacağı, öğrencilerin her davranışına nasıl ve hangi yöntemle cevap verileceği öğretilmektedir.

Unutulmamalıdır ki mükemmel bir öğretmen, iyi bir eğitim sisteminin anahtarıdır. Ayrıca çözümün büyük bir kısmıdır.

 

Öğretme evrensel bir uğraştır. Öğretmen olmak kolay bir iş değildir idealist olmanın yanında büyük fedakarlıklarda gerektirir. Herkes birbirine bir şeyler öğretir. Bu seminer , “öğretme”nin nasıl daha etkili yapılacağını, öğrencilerin bilgilendirilip, olgunlaştırılırken çatışmaları azaltıp sistemin süresinin nasıl artırılacağını anlatıyor. Öğretme-Öğrenme sürecinin etkili olabilmesi için öğreten ve öğrenen arasında çok özel bir ilişkinin kurulması gerekir. İşte bu seminerde öğretmenin söz konusu bağlantıları sağlayabilmesine yarayacak iletişim becerilerini ele alır. Amaç, öğrencilerin büyümesi ve gelişmesidir, fakat birçok öğretmen tarafından kullanılan ve okul idaresi tarafından salık verilen öğretme yöntemleri öğrencilerin bağımlı, gelişmemiş ve çocuksu kalmalarını sağlamaktan ileri gitmez. Seminerde bütün bunların çözümünü bulacaksınız. Ayrıca etkili bir öğretmen olabilmek için neler yapmalı neler yapmamalı sıkıntılarla baş etme yöntemleri yapılan yanlışlıklar. Empati ve etkin dinleme gibi yöntemleri kullanarak başarılı bir öğretmen olma imkanı kazanacağız.

            Öğretmenler okuldaki ve öğrencilerdeki problemlerden dolayı hayal kırıklığına uğrayabilir ya da problemin çözümünde başarısız görülebilir. Yapılan araştırmalara göre, onların başarısız olmadığını, tersine çoğunun öğretmenlik hakkında çok şey bildiği fakat bunu uygulamak için yeterli fırsatları bulamadığını göstermektedir. İyi öğretmen tanımları genelde çok kişi tarafından kabul edilmiş yaygın inançlara dayanır.

1.      İyi öğretmen sakindir, telaşlanmaz, sinirlenmez, soğuk kanlıdır, duygularını göstermez.

2.      İyi öğretmen önyargılı ve yanlı değildir, öğrencilere eşit davranır.

3.      İyi öğretmen gerçek duygularını denetler ve öğrencilere göstermez.

4.      etkili öğretmen her öğrenciye eşit davranır.

5.      Öğretmenler birbirlerine destek olur kendi duyguları ve inançlarından etkilenmeden öğrencilere karşı cephe oluştururlar.

6.      İyi öğretmen her şeyden önce tutarlıdır. Değişmez, unutulmaz, hata yapmaz coşkulu ve özgür bir eğitim ortamı oluşturur bu ortamı hep düzenli tutmayı başarır.

7.      İyi öğretmen her sorunun cevabını bilir.

 

İşte bir öğretmen kendisini bu yaygın inanç modellerine göre değerlendirir ve kendisini başarısız kabul eder. Halbuki öğretmenler iyi ilişkiler kurduklarında rolden role geçmelerine sert davranmalarına, insanüstü ve erdemli kişiliklere bürünmelerine gerek yoktur. Aksi durumlarda en iyi öğretim tekniklerinin bile öğrencilere etki etmediği görülecektir. Sonucunda hep kendini farklı gösterme ikilem ve iç çatışma vardır. Öğrencinin gözünde de konuşması ve davranışı birbirine uyman öğretmenin hiçbir değeri yoktur. EÖE’ de (Seminerimizde) tuzaklardan kurtulup, durum ne olursa olsun gerçek bir kişi olarak davranmayı ve gerçek kendiniz olmanın yöntemini göreceksiniz.

1.      Açıklık: Her davranışta yapmacık değil doğal olma, maske takmama, dürüst olma.

2.      Önemsenmek: Öğrenciye değer verme onu adam yerine koyma, oturup konuşma, ilgi göstererek öğrenciyi dinleme.

3.      Birbirine ihtiyaç duymak: Öğrenci olmasa öğretmenin ne önemi var öğrenciye de öğretmen şarttır.

4.      Birbirinden ayrı olmak:Gerektiğinde herkesin konumunu ve yapacağı işi bilmesi ve saygıda sevgide kusur edilmemesi hissettirilmeyen ince bir çizginin korunması.

5.      İhtiyaçlarını karşılıklı olarak giderebilmek: Anlaşma sağlama karşılıklı gereksinimleri giderme birbirini anlamaya çalışma olumlu cevaplar verme.

Özelliklerini içerirse, iyi bir öğretmen-öğrenci ilişkisi kurulmuş demektir.

 

Öğretmen-öğrenci ilişkilerinde, öğretmenlerin öğrencilerin davranışlarını kabul edip etmemeleri çok önemlidir. Kabul çizgisi değişkendir ve üç sebebi vardır;

Öğrenci davranışların kabul edilebilir ve edilemez davranışlar arasındaki ayrım, ilişkilerde ortaya çıkacak meselelerin, öğretmenler tarafından halledilmesine yardımcı olacaktır. Fakat burada öğretmen-öğrenci ilişkisinde ortaya çıkan sorun kime ait olduğunun çözülmesi gerekir. Öğretmenler kendilerini doğrudan ilgilendirmeyen, öğrencinin özel sorunları ile; doğrudan ilgilendiren sorunları ayırt etmelidir. Çünkü öğretmen kendisine şu soruları sorabilir;

Bu davranış benim üzerimde gerçek müşahhas bir etki yapmıyor mu?

Olumsuz etkilendiğim için mi bu davranışı kabul edemiyorum?

Yoksa yalnızca öğrencinin değişik davranmasını benim düşündüğüm şekilde hissetmesini istediğim için mi kabul edemiyorum?

 

Son soruya cevap evet ise sorun öğrencinindir; eğer bir önce ki cevap evet ise sorun öğretmenindir.Bu sorunların belirlenmesi ve ayrılması somut etki ile belirlenir. Öğrencilerin okuldan kaynaklanan ya da kaynaklanmayan birçok sorunları da vardır ve bu sorunlarla baş etmeye çalışırlar. Çünkü, öğretme-öğrenme yalnız ilişkinin sorun-yok bölgesinde etkili olabilir. Öğrencinin sorunu Öğretme-öğrenme alanı (sorun yok) Öğretmenin sorunu. Yapmacık kabul davranışı çok yanlıştır. Yargılamakta çok tehlikelidir.

 

            Birçok öğretmenin iki ortak şikayeti vardır; yardımcı olmakta yetersiz kalışları ve yardım için el uzattıklarında geri çevrilmeleri. Öğretmenler, sorun ortaya çıkınca, sorunları nasıl etkili bir biçimde tepki göstereceklerini bilemediklerinden yardımcı olamazlar. Öğretmen, öğrencinin davranışının kabul edilemez olduğu mesajını verir, onun değişmesini, sanki sorunu yokmuş gibi davranmasın ve sorunu ne olursa olsun onu bir kenara bırakmasını ister. Öğretmenin bu yaklaşım diline EÖE’ de “Kabul etmeme dili” denir. Kabul Etmeme Dili = İletişimin On İki Engeli Bunlar öğrencinin öğrenmesini engelleyen sorunları çözmesinde gerekli olan iki yönlü iletişimi yavaşlatır, engeller ya da bütünüyle yok eder.

            Bunu yap, şunu yap, böyle yapman gerekiyor. Bu iletiler öğrencilerin duygularının ihtiyaçlarının önemiz olduğunu anlatır. Öğrenciye gözdağı verir ve korku oluşturur. Bazen bu iletiler öğrencide olumsuz davranışlar meydana getirebilirler.

            Bu son olsun, yoksa ben yapacağımı bilirim. Öğrencinin isteklerine ve tüm ihtiyaçlarına saygı gösterilmediğini anlatır.

            Bana doğruyu söyle niçin dersini yapmadın. Bu iletilerde dış otoritenin gücü ortaya konur.

            Kendine hedefler koymalısın ondan sonra çalışmaya başlayabilirsin. Butür iletiler öğretmenin, öğrencilerin sorunlarını kendi kendilerine çözebilme yeteneği olmadığına inandığının kanıtadır. Öneride bulunma öğretmenin öğrenciyi anlamadığının bir göstergesidir.

            Çok az zamanın kaldığı halde sen hala oyun peşindesi. Öğretmen öğrenci ilişkisine sorun olmadığı zamanlarda öğretme, nutuk çekme öğrenciler tarafından kabul görürken, sorunlu dönemlerde kabul edilmez.sorunu olan öğrenci öğrenmeye aşağılık duygusu, yetersizlik duygusu ile tepki gösterebilir.

Sen hiçbir şeyi başaracak güçte değilsin, kafan hiçmi hiç çalışmıyor.olumsuz değerlendirmeler çok tehlikelidir çocuğun benlik saygısının aşınmasına neden olur ve çocuk daha çk karşıt eleştiri ve olumsuz değerlendirme yapmaya başlar.

            Kendini bebek zannediyorsun herhalde koca bebek. Öğrencilerin benlik imajı üzerinde olumsuz etki yapar. Öğrenciler bu tür iletilere ters cevaplar verirler.

            Bana göre sen gerçekleri görmezden geliyorsun hiç mantıklı düşünmüyorsun. Öğrencinin herhangi bir davranışının ne amaç için yaptığını öğretmen tarafından bilindiğini anlatan iletilerdir.

Sen bir harikasın bunu da kendin halledebilecek güçtesin. Fazla övülen öğrenci övülmeye karşı bağımlılık oluşturur övülmediği bir zaman rahatsz olur. Iyi olmayan bir öğrencinin övülmesi ters etki yapar çocuk hiç oralı olmaz.( Siz sanki böyle söyleyince ben böyle mi olacağım.)

Sana güveniyorum hem sınava girecek tek kişi sen değilsin herkes bu sıkıntıları yaşayacak. Güven vermenin çoğu sorunlu kişinin abarttığını gerçekleri anlamadığını olaylara uzak kaldığını bir bakıma   (gerçek dışı) duygular taşıdığını hissettirir. Öğrenciler ayrıca duygularını değiştirmeye çalışan öğretmenlerden hoşlanmazlar.

Yardım istemek için geç kalmadın mı? Sorunu olduğu zaman öğrencide kuşku uyandırır. Öğrenciler soruların eksiklerinin bulunması için sorulduğunu zannederler.

Şimdi olmaz zamanı değil daha sonra yapabiliriz. Bu iletiler öğretmenin öğrenci ile ilgilenmediğini ona değer vermediğini ve dışladığını gösterir.

 

1.      Gerçekleri söylemenin, öğüt vermenin ve açıklamanın nesi yanlış? (Öğretmenin asıl vazifesi bu değil mi?) Her zaman gerçeklerle yüzyüze getirmek zararlı olabilir. Bunları öğrenmelisin hayatın gerçeği bunlardır. Gibi şeyler öğrenciyi rahatsız eder.

2.      Övmek ve değerlendirmek neden engel olsun? (Övme iyi davranışları pekiştirir)

Öğrenci kendisinden memnun değilse övmeyi kulak ardı eder yada öğretmenin onu anlamadığını düşünür. Birkaç öğrencinin övülmesi olumsuz etki meydana getirir. Fakat öğrtmen öğrenci davranışlarına doğal ve ani tepki verir ise ve bu tepki öğretmen öğrenci ilşkisinde sorunsuz bölgede ise bir engel değildir faydalıdır.

3.      Soru sormak neden etkisiz kabul ediliyor? (Çünkü bu öğretmede en değerli yollardan) Kişi içdünyası ile ilgili soru sorulduğunda savunmaya çekilir.İstenmedik duyguların sorgulanması tehdit unsuru oluşturur.soru kişiyi sadece bir yönde konuşmaya zorlar. Kişinin sorunu belki farklı olabilir.

 

 

 

 

“12 Engel” kabul etmeme dilidir, çünkü sorunu olan kişiye, değişmesi gerektiği, sorunlu olmanın kabul edilemeyeceğini ve sorunlu kişide bir sorun bulunduğunu iletir. Bir kişi, başka birini içtenlikle kabul eder ve iletebilirse, o kişide yardım etme yeteneği var demektir. Başkalarını oldukları gibi kabul etmek, ilişkileri kuvvetlendirmede önemli bir etkendir. Kabul, küçücük tohumları bile en güzel çiçeğe dönüştürebilecek verimli bir toprak gibidir. Burada asıl iş tohumdadır. Genç insan da kendi organizmasında bir gelişme yeteneği taşır. Kabul, gencin gizli gücünün ortaya çıkmasına imkan sağlar. Kabul, çocukları açar, onları, duygularını ve sorunlarını paylaşmak için yüreklendirir. EÖE kurslarında kabul etmeme iletilerini önlemek ölçüde azaltabilecekleri gösterilmiştir. Kabul için özel beceriler gerekir. Kişiyi iyi bir danışman yapan psikoloji bilgisi ya da zihinsel gizli gücü değildir. Psikologlar buna iyileştirici iletişim derler.

 

kurslarındaki öğretmenler bir kişiye yardım etmenin yolunun hiç bir şey yapmaksızın yalnızca orada olmak olduğunu öğrenince şaşırır ve inanmazlar. Usta danışmanlar başarılarını temelinin, kişiyi konuşmaya başlatmak ve onu dinleyerek yolunu açmak olduğunu söylerler.

 

1.         Edilgen Dinleme (sessizlik): Öğrenciye gerçekten kabul edildiğini duyumsatan ve sizinle daha fazla paylaşması için yüreklendiren çok güçlü bir iletidir.

2.       Kabul Ettiğini Gösteren Tepkiler: Dinlerken, özellikle duraklamalarda gerçekten dinlediğinizi göstermek için sözlü ya da sözcük belirtileri vermeye “kabul tepkileri” denir. “Hı-hı”, “evet”, “anlıyorum” gibi...

3.        Kapı Aralayıcı İletiler Ne Yapılabilir?: Öğrenciler, bazen daha çok konuşmak, diren inme ve başlamak için bile ek yüreklendirme beklerler. Bu iletilere “kapı aralayıcılar” denir. “İlginç, devam etmek ister misin?” “Söylediklerin çok ilginç”, gibi

4.       Etkin Dinlemenin Gereği: Daha fazla etkileşim ve dinleyenin yalnız duyduğunu değil, aynı zamanda doğru olarak anladığını da gösterir. Kişinin tam olarak ne söylemek istediğini anlama beden dilini de kullanarak dinleme, dikkatini konuşana vererek dinleme. Bu nedenle usta dinleyici “etkin dinleme”yi daha yaygın kullanır.

Etkin dinleme öğrencinin ilettiğini doğru anlamanızı sağlar. Öğretmen, öğrenciyi anladığını gösteren geri iletiler verir. İletişim işlemlerinde çözümleme çok önemlidir. Öğrencinin de, sizin, kendisini doru mu yanlış mı çözümlediğinizi bilmemesi de aynı derecede önemlidir. Bu nedenle, öğrencinin iletisini yanıtlamadan önce, onu doğu çözümleyip çözümlemediğinize karar verdiğiniz düşünelim. Tek yapılacak, çözümleme sonuçlarınızı kendi sözcüklerini kullanarak geri iletmektir. Bu geri iletim yöntemine “etkin dinleme” denir.

1.         Öğretmen, öğrencinin kendi sorunlarını çözebileceğine kesinlikle inanmalıdır.

2.         Öğretmen, öğrencinin dile getirdiği duygu ve düşüncelerini, bir öğrencide olması gereken düşünceler saysa bile gerçekten kabul edilmelidir.

3.         Öğretmen, duyguların genelde geçici ve anlık olduğunu bilmelidir.

4.         Öğretmenler, öğrenciye sorunlarında yardımcı olmayı istemeli ve bunun için zaman ayırmalı.

5.         Öğretmen, sorunu olan öğrenci ile birlikte olmalı ama kendi kimliğini korumalıdır.

6.         Öğretmenler, öğrencilerin sorunlarını paylaşmak ve konuya başlamak için zorlanabileceklerini bilmelidir.

7.         Öğretmenler, öğrencilerin sorunlarının gizliliğine saygı duymalıdır. Etkin Dinleme (E.D.) öğrenmeyi kolaylaştırmada, sorgulamayı, yüreklendirmede öğrencilerin düşünme, tartışma, soru sorma ve araştırmada kendilerini özgür hissedecekleri ortamı oluşturmada güçlü bir araçtır.

1.                  Etkin dinleme öğrencilerin sorunları ile başa çıkabilmelerine ve onları çözümlemelerine yardım eder.

2.                  Etkin dinleme öğrencilerin duygularından korkmalarına ve duyguların kötü olmalarını anlamalarına yardım eder.

3.                  Etkin dinleme sorunu çözmesine yardımcı olur.

4.                  Etkin dinleme so runu çözümleme ve çözme sorumluluğunu öğrencide bırakır.

5.                  Öğretmen kendilerini dinlerken düşünce, görüş ve duygularını ve kabul ettiğini görür, bu nedenle görüşlerini almaya hazır olurlar.

6.                  Etkin dinleme Öğrenci ile öğretmen arasında da yakın ve anlamlı bir ilişkinin kurulmasını sağlar.

 

            öğrencileri belirli konular üzerinde tartışmaya yüreklendirir. Öğrenmeye direnci olan öğrencinin direncini kırar. Bağımlı ve boyun eğen öğrencilere yardım eder. Öğrencilerin olumsuz olaylarla ilgili duygularını sınıf içinde açıkça tartışmalarına yardımcı olur. E.D.’yi kullanan öğretmenler, tartışma grubundaki öğrencilerin güçleri, yetenekleri ve özel ilgi alanları hakkında edindikleri bilgileri, daha sonra sınıf yararına kullanabilir. Öğrenmeye karşı direnme, öğrencinin bir sorunu olduğunu gösterir. Bu da Etkin dinleme ile çözülür. Etkin dinleme bağımlı öğrencilere yardımda da kullanılır, sorunun sorumluluğunun öğrencide bırakılıp kendi çözümünü bulması sağlanır. Burada önemli olan değerlendirme yapmamak ve tartışma meydana getirmemektir.

 

            Öğretmenler Sorun Kendilerindeyken Ne Yapabilir? Sorunun kendilerinin olduğunu anlatan ip uçları kırgınlık, can sıkıntısı, dikkatin dağılması, yılgınlık, küskünlük, sinirlilik. Öğrencilerin çekilmez davranışları öğretmenlerin davranış penceresinin “kabul etmeme” alanındadır.

            Öğretmen çocuğun kabul edilmez davranışını değiştirmeye çalışırken etkisini üç değişkene yönlendirmelidir:

 

            Tipik etkisiz yüzleşmenin sonuçları: Öğretmenlerin gönderdikleri yüzleşme iletilerinin hemen hemen %15’inin öğrenci üzerinde aşağıdaki etkileri doğurduğu görülür:

1.      Değişmeye karşı direnmeye neden olur.

2.      Öğretmenin kendini aptal ve yetersiz sandığını düşünmesine neden olur.

3.      Kendisini suçlu duyumsatır, utandırır.

4.      Benlik saygısını azaltır.

5.      Savunmaya iter.

 

            Öğretmenlerin öğrencilerle yüzleşirken gönderdikleri iletiler üç ana başlıkta toplanır.

Çözüm İletileri Neden Yararsızdır? Çözüm iletileri öğrencilere tam olarak davranışlarını nasıl değiştireceklerini, ne yapmaları gerektiğini, ne yaparlarsa daha iyi olacağını ya da ne yapabileceklerini gösterir. Çözüm iletilerinin beş değişik türü vardır.

1.          Emir vermek, yönlendirmek; “Çikleti hemen ağzından çıkar at”.

2.          Uyarmak göz dağı vermek. “Eğer bunları yapmazsanız.”

3.          Ahlak dersi vermek; “4. Sınıf öğrencisi doğruyu yanlıştan ayırabilmeli.”

4.          Öğretimi mantıklı yürütmek. “Kitaplar karalanmak içiin değil okumak içindir.”

5.          Öğüt vermek, çözüm getirmek; “Yerinde olsam çalışmaya başlardım”

 

Çoğu öğretmen çözüm iletilerini, kendi gereksinmelerini kısa yoldan elde etmek için kullanırlar. Yanlış olan, işe yaramaması ve yaradığı zaman bile taşıdığı gizli iletiler neden ile öğrenciyi küstürüp uzaklaştırmasıdır. Çözüm iletileri öğrencilerinin öğretmenlerine aynen karşılık verme tehlikesini taşırlar. En iyi olasılık ise öğretmenin pasifize olmasıdır.

Bastırıcı İletiler Neden Yararsızdır? Bunlar öğrenciyi küçümser kişiliğini sorgular, benlik imajını zedeler. Bunları 6 grupta toplayabiliriz.

1.          Yargılamak, eleştirmek, suçlamak, aynı düşünceyi paylaşmamak.

2.          Ad takmak, alay etmek.

3.          Yorumlamak, çözümlemek, tanı koymak.

4.          Övmek aynı düşünceyi paylaşma, olumlu değerlendirme yapmak.

5.          Güven vermek, desteklemek, duygularını paylaşmak.

6.          Sınamak, sorguya çekmek.

 

Bastırıcı iletiler, öğrenciler tarafından ya önemsenmez ya da yetersizlik duygularını pekiştirir. Kendine güvenen öğrenciler genelde bunlara gülüp geçerler. Fakat birçok öğrencinin özgüvenini ve saygınlığını yitirmesine neden olur. Kimse yanlışının gösterilmesinden hoşlanmaz ve değiştirilmek istemez.

Dolaylı İletiler Neden Yararsızdır? Bunlar alay etmeği, iğnelemeyi, takılmayı, utandırmayı içerir. Bunlar, çok gizli olduklarından ya anlaşılmazlar yada öğretmenlerin sinsi davranışları olarak nitelendirirler. Sen-İletileri’ne Karşı Ben-İletileri: EÖE kurslarını verirken yüzleşme becerileri sınıflandırmanın ve onları daha iyi anlamanın bir başka yolunu bulduk. Bu yolla, dilimizin yapısı gereği için “sen” zamiri olmayan cümlelerin sen-iletisi olduğunu öğrenen öğretmenler şaşırdılar. Sen iletiler öğrenciyi olumsuz yargılayan, ben-iletileri ise öğretmenin sorun karşısındaki duygularını dile getiren ilişkilerdir. Öğrenciler sen-iletileri ile hemen her zaman kötü olduklarını algılarlar.

 

1- Ben-iletilerini gönderen öğretmen, kendi duygularının bilincinde olmak için önce kendini dinleme ve duygularını tüm açıklığıyla öğrencileriyle paylaşma yükümlülüğü taşır.

2- Ben-iletileri, davranışın yükümlülüğünü öğrencide bırakır. Üç önemli ölçütü vardır:

Öğrencilerinin davranışını değiştirme ihtimali yüksektir.

Öğrenci ile ilgili çok az olumsuz değerlendirme içerir.

İletişimi zedelemez.

Ben-iletileri öğretmenleri saydam, dürüst, öğrencilerin kendileri ile anlamlı ilişkiler kurabilecekleri gerçek kişiler olarak gösterir ve yakınlığın gelişmesine yardım eder. Ör: Gürültünüzden rahatsız oldum sen iletisi- Gürültünden rahatsız oldum ben iletisi.

Öğrenciler üzerinde etkili olabilmesi için ben-iletileri üç öğeyi taşımalıdır.

1-Sorun oluşturan davranışın tanımlarını içermelidir: Öğretmenin, kendisi ile neden yüzleştiğini kestirmek zorunda kalmamalıdır. Öğrenci iyi bir ben-iletisi yorum içermeyen haber gibidir. “Kabadayılık ettiğin zaman...” Yargılama ile başlayan ben-iletilerine “kılık değiştirmiş sen-iletileri” denir. İyi bir ben-iletisinde zaman belirten bir bağlaç vardır. Öğrenciye sorun teşkil eden davranışın zamanını belirtmek çok önemlidir. Öğretmen, öğrenciye değil onun belli bir davranışına kızmıştır.

2-Öğrencinin kabul edilmeyen davranışını öğretmen üzerindeki kesin gerçek, somut etkisinin ona söylenmesidir. “Senin uzun saçlarını görmeye dayanamıyorum” somut etki açıkça söylenmiş ise ben iletisi başarısız olur. Ben-iletilerini kullanmaya başlayan öğretmenlerin yapacakları ilk iş kabul edilmez öğrenci davranışlarını iki grup içinde sınıflandırmak olmalıdır. Somut etkisi olanlar ve olmayanlar.

3-Duyguların dile getirilmesi: Ben-iletisi, davranış, etki ve duygu zincirinden oluşur. Ben-iletisinden nasıl dönülür? Vites nasıl değiştirilir. Ben-iletileri, sen-iletilerine göre öğrencileri daha az savunmaya iter. Fakat her şeye rağmen iyi bir ben-iletisinden bile öğrenci incinebilir. Öğretmen bunu fark edince hemen, yüzleşmeden etkin dinlemeye geçmelidir. Bu bir tür vites değiştirmedir.

Öğretmenler Kendilerini Nasıl Kızdırır: Kızgınlık, öğretmenin üç bölümlü ben-iletisini, duygu bölümünde olduğundan, yüzleşmeler öğrenciler tarafından suçlama ve bastırıcı iletiler olarak algılanır. Kızgınlık ikinci bir duygudur. Her zaman daha önce yaşanan başka duyguların sonucunda oluşur. Öğretmen bahçede dolaşırken, çocuklardan birinin attığı taş başını sıyırıp geçer. Öğretmenler kızgınlık iletilerinin bir işe yaramadığını bilirler. Işe yarasalardı dünyanın kuşaklar arası tüm sorunları yıllar önce çözülmüş olurdu.Öğretmenin ilk duygusu korkudur, ikinci duygusu kızgınlıktır. EÖE kurallarında öğretmenle birinci duygularını öğrencilerine iletmeleri öğretilir.

 

Ben-iletileri uygulayabilecek kişinin kendini tüm çıplaklığıyla ortaya koymasıdır.

İnsanın kendini değiştirme ihtimalidir.

Sorumluluktur.

Etkili ben-iletileri neler yapar: Ben-iletileri, düşüncesiz kimseleri düşünceye yöneltir. Öğretmenlerin ben diliyle konuşmaları, öğrencilere insanlar arası etkili iletişimi öğretir. Çünkü onlar öğretmenlerini kendilerine model olarak alırlar.

Eğitim sistemleri gelişip değişiyor ama binaları 1992’lü (eski) yıllardan kalma, yani hiç yenilenmeyen imkanlara karşı öğretmenlerden modern eğitim yapmaları bekleniyor.

Yenilikçi Düşünce EÖE’ de sekiz yol önerilmiştir.

1.        Dikkatin kolay yoğunlaştırılabileceği ve dış etkenden olabildiğince az etkili bir yer seçilmeli.

2.        Özel sorunun ne olduğuna karar verilmeli.

3.        Düşünce seli için zaman sınırlaması koyulmalı.

4.        Ürettiğiniz tüm düşünceleri yazmalısınız.

5.        Nitelik değil nicelik arandığından, oldukça çok düşünce üretilsin.

6.        Üretilen düşüncelere sınır koymamalısınız.

7.        Hiç bir değerlendirmeye izin vermemelisiniz.

8.        Bakış açınızı zaman zaman değiştirmelisiniz.

1.      Ortamı zenginleştirme.                         5. Ortamı yeniden düzenlemek.

2.      Ortamı fakirleştirme.                            6. Ortamı yalınlaştırmak.

3.      Ortamı kısıtlamak.                                7. Ortamı sistemleştirmek.

4.      Ortamı genişletmek.                             8. Ortam için önceden plan yapmak

Sayısız uyaranla baş edilebilme zamanı (rahatsız edicilerin kaldırılmaları)

Bireysel zaman (sessizlik köşeleri, bireysel çalışma köşeleri, ses geçirmeyen kulaklıklar)

En uygun zaman (öğrencinin sorunsuz ilgi beklediği zaman9 Öğretmenlerin öğretebildiği öğrencilerin öğrenebildiği, her birinin “insan” olabildiği zamanlardır, dersler her iki taraf için daha zevkli olacaktır.

 

Ben-iletilerinin etkisiz olduğu, sınıf ortamını değiştirmenin işe yaramadığı durumlar iki nedene bağlanabilir: Ya çocuğu kabul edilemez davranışa yönelten dürtü çok güçlüdür ya da öğretmeni ile iyi ilişkiler içinde olmadığı için onun ihtiyaçlarını umursamaz sonuç olarak, pek çok sınıfta öğretmen ve öğrenciler zaman zaman ihtiyaç çatışması yaşayabilirler.

Çatışmaların sıklığı o ilişkinin doyurucu olmadığı ve sağlıksız olduğu anlamına gelmez önemli olan çözümlenmemiş çatışmanın sayısı ve çatışmaların çözümünde kullanılan yöntemlerdir.

Bir çatışmanın varlığı için iki taraf gerektiğinden, çatışma tek olarak ne öğretmene nede öğrenciye aittir. Dolayısıyla her iki tarafında sorunu vardır.eğer bir taradın gereksinimi çok güçlü ise, öbür tarafın ben iletisin etkisi çok az olur.

Öğretmenler çatışmaların çözümüne genellikle kazanmak kaybetmek olarak bakarlar. Öğrencileri doğal düşmanları olarak görürler. Önemli olan hoşgörü ve dostlukla yaklaşmak ve iletişimdir. Ayrıca davranış değişikliğinin bir anda olmasını beklemekte hatadır.

Yöntem 1’de her zaman öğretmen kazanır. Yöntem 2’de ise öğrenciler kazanır öğretmen kaybeder. Her iki yönteminde birbirlerine göre oldukça fazla avantaj ve dezavantajları vardır. Ayrıca birçok öğretmenin bir kez yöntem 1’i bir başka kez de yöntem 2’yi kullanmaları öğrencilerin kafalarını karıştırır. öğrenciler böyle bir ortamda kendilerini sınırlı belirsiz bir dünyada zannederler.

Birinci tür otorite uzmanlığa deneyime dayanır. Bu tür öğretmenler bunu öğretmenliklerinin ayrılmaz bir parçası olarak görür. Bu otorite sınıfta hiç sorun oluşturmaz. İkinci tür otorite ise öğretmenin öğrenciyi ödüllendirme ve cezalandırma gücünden doğar. Bu güç öğrencilerin bağımlılığından gelir. Ayrıca şu bir gerçektir ki öğrenciler büyüyüp geliştiklerinde ve öğretmenlerine bağımlılıkları azaldıkça öğretmenlerin onlar üzerindeki ödül ve ceza güçleri de azalır. Öğretmen güç gösterdikçe isyanda artacaktır. İkinci otorite çoğunlukla öğrenciyi ezer, benlik imajını zedeler, kendine olan güvenini azaltır. Bu durumlarda isyan etme, meydan okuma, karşı koyma, yalan söyleme, duyguları saklama, sinsice davranma, başkalarını suçlama, dedikodu yapma, hile yapma, patronluk taslama, yenilgiden nefret etme, işbirliği yapma, boyun eğme, rol yapma, yağcılık yapma, hayal kurma, geri çekilme ve yeni şeyler denemekten kaçma gibi davranışlar gözlenir.

“Öğretmenin gücü, kurbanlarına güç verir. Kendi karşıtlarını çoğaltır, kendi yok oluşunu hızlandırır.”

Daha önce anlattığımız yöntem 1 ve yöntem 2’ye alternatif olarak daha doğru, daha mantıklı ve daha etkili bir yöntemdir. Bu yöntemi biz yöntem 3 olarak ele alacağız. Yöntem 3 , çıkarlar çatıştığında, her iki taraf için kabul edilebilecek ve hiçbirinin kaybetmeden kazanacağı bir çözüm üretme yöntemidir. Burada en önemli soru, eni yi çözümü kimin getireceği değil, her iki tarafında kabul edebileceği bir çözümün nasıl bulunabileceğidir. Yöntem 3 yarışmayı değil işbirliğini ve sorunların en iyi nasıl çözülebileceğini öğretir. Başka bir üstünlüğü ise çözümlerin tarafların dışında hiç kimse tarafından kabul edilmek zorunda olmamasıdır. Ayrıca bireylerin yaratıcılığını ortaya çıkarır, kendilerine özgü sorunlarına yine kendilerine özgü yapıcı çözümler bulmada onları özgür kılar. Temelde bir sorun çözme yöntemidir.

Öğretmenlerin yöntem 3’ü kullanmaya başlamadan önce etkin dinleme konusunda yetkinleşmeleri gerekir. Aksi takdirde verim alınamaz.

Öğrencilere suçlayıcı utandırıcı ve aşağılayıcı sen iletileri yerine öğretmen kendi gereksinimlerini açıkça, dostça ve dürüstçe ifade eden ben iletilerini göndermelidir. Aksi takdirde öğretmene olan güven en baştan yıkılmış olur.

Öğretmenlerin öğrencilerin tümü ile yepyeni bir çatışma çözme yöntemi deneyeceklerine inanmaları gerekir.

1.      Sorunu tanımlama

2.      Olası çözümler üretme

3.      Çözümleri değerlendirme

4.      En iyi çözümün hangisi olduğuna karar verme

5.      Bu kararın nasıl uygulanacağını belirleme

6.      Çözümün başarısını değerlendirme

 

ü      Küskünlük ve kızgınlık oluşturmaz

ü      Kimseyi yargılamadan direk çözüm önerisinin ne olacağını düşünmeye başlamak ve beraberinde güdüleme ile çözümün uygulanmasını sağlar.

ü      Birlik ve beraberliği, kolektifliği arttırır.

ü      Bir diğerine düşünceyi kabul ettirme (satış) ortadan kalkar.

ü      Güç yada otorite gerektirmez.

ü      Öğrenci öğretmeni, öğretmende öğrenciyi sever.

ü      Gerçek sorunun bulunmasında yardım eder.

ü      Öğrencileri daha sorumlu ve dolgun yapar.

 

Yöntem üç ün uygulama alanı sınırsızdır. Çatışmalar her tür okulda her sınıfta ve her tür konu üzerinde ortaya çıkabilir. Dolayısıyla yöntem üç’ü öğretme-öğrenme çatışmalarında, öğrenciler arasındaki çatışmalarda, sınıf kurallarını koymada öğrencilerin olumsuz ve saygısız her türlü davranışında ve aile içi iletişimde kullanılabilir.

Yöntem üçün en etkili olduğu zaman,etkileme girişimi olarak gönderdiğimiz ben iletisinin ardından öğrencini direnmesi halinde devreye sokulduğu zamandır. Eğer “Sırayı bozma” dediğinizde öğrenci sıraya girmez ise çatışma vardır ve derhal çözüm önerileri ortaya konmalıdır.

 

İnsanların hayat süreci içinde kendileri özgü değer yargıları vardır. Örneğin din, giyiniş tarzı, saç şekli, temizlik alışkanlığı, konuşma biçimi, görgü kurallarına uyma, ahlak anlayışı, vb... kimse bunlar üzerinde tartışmak ve değiştirmek istemez aynen öyle de öğrenciler bu meselelerde iletişime kapalıdırlar. Değer tartışması ve çatışması birbirinden farklıdır. Eğer öğretmen kazanımlarına ve gereksinimlerine dokunan öğrenci davranışlarına karşı ben iletisi göndermek, somut veriler göndermekte zorlanıyor ve çocuk şaşkına dönüyorsa işte o zaman öğrenciyle değer çatışması yaşıyor demektir.

Şimdiye kadar öğrendiğimiz tüm yöntemler kendi özelliklerine göre değer çatışmasında genel olarak etkisizdirler.

 

Etkili bir danışman olmalısınız

Onlarla düşüncelerinizi bir kez paylaşın ve laf Kalabalığı yapmayın

Her konuşmanın sonucunda sorumluluğu öğrencide bırakın

Değer verilene model olmaya (temsil etmeye) çalışın.

Kendinizdeki kusurları görün ve değişime başlayın.

Çocukları iyi tanıyın ama her konuda.

Gurup çalışmaları yaptırın gerekirse gurup ve bireysel terapilere başvurun.

Bireylerin kendi değerlerini daha iyi tanımalarına yardımcı olun.

Çocukları sevin ve bunu onlara gösterin.

Kabul etme olgunluğuna erişin.

 

 

ü                  Öğretmenler asttır.

ü                  Öğretmenler kararların alınmasına katılmazılar.

ü                  Okullar değişime karşı koyar.

ü                  Bir örnek değerleri kabul ettirmeye çalışırlar. (kalıba uymayanı zorla yola getirme)

ü                  Suçu başkasına atma. Sorumluluktan kaçma. Her kes sorunlar yüzünden başkasını suçlamaktadır.

 

ü                  Rolünüzün önemini kabul edin.

ü                  Her zaman kendi pencerenizden bakın.

ü                  Sorunların her zaman var olacağını unutmayın. Yeri geldiğinde okul yönetimiyle yüzleşin.

ü                  Yapılan okul içi idari toplantılarda söz alın ve hazırlıklı gidin. Sorunu çözmeye çalışın eleştirmeye değil.

ü                  Öğrencilerinizi savunun.

1.      Notla tehdit etme

2.      Ceza olarak ödev verme

3.      Sadece anlatım yöntemini kullanma derse güdülememe,cesaretlendirmeme, espiritüel olmama

4.      Ödevleri kontrol etmeme

5.      Sınıfa sırtını dönme

6.      İstenmeyen davranışları düzeltmeme

7.      Sadece başarılı olanlara söz hakkı verme

8.      Yanlış davranışı veya yanıtı aşırı eleştirme, olumsuz sözlerle etiketleme

9.      Öğretmediği konularda sınav yapma

10. Dersi iyi planlayamama, öğrencileri boş bırakma

11. Zorlama ile disiplin sağlama

12. Sınıfta herkesin görebileceği yerde durmama

13. Öğrencilerin psikolojik,sosyal,akademik yeterlik ve gelişim dönemleri gibi özelliklerini tanımama

14. Öğrencilerin ekonomik durumuna bakmadan araç gereç isteme

15. İstenen davranış hakkında bilgilendirmeme

16. Öğretmenin kendi davranışları ve diğer öğretmenlerin davranışları arasındaki tutarsızlık

17. Öğrencinin davranışı yerine kişiliğini eleştirme

18. İstenen davranış için uygun ortam oluşturmama

19. İstenen davranış için uygun pekiştireci zamanında vermeme

20. Haklı ile haksız öğrenciyi ayırt edememe

21. Cinsel,sosyal,ekonomik ve başarı durumu vb. özelliklere göre ayrım yapma,sürekli aynı öğrencilere sosyal alanlarda görev verme

22. Başarı zevkini tattıramama

23. Derse girip dersi işleyip dersten çıkma; kitap öğretmeni olma,dersi soğuk atmosferde işleme

24. İstenmeyen davranışlar üzerinde istenenlerden daha fazla durma, an konuyu kesip ayrıntılarla fazla ilgilenme

25. Bazı öğrencilere ismi ile hitap ederken diğerlerine hitap etmeme

26. Ödül ve cezayı adil kullanmama

27. Körü körüne itaate alıştırmak için disiplin cezası verme, başarısız olarak değerlendirme

28. Ana dilini iyi kullanmama ( örn. Argolu konuşma )

29. Başarılı ile başarısız öğrencileri akademik açıdan ayırt edememe ( örn. Her ikisine de aynı notu verme )

30. Fiziksel ceza verme

1.      Çocukla birlikte olmalı, arkadaş gibi davranmalı ama hiçbir zaman çocuklaşmamalıdır.

2.      Öğretmen ne öğreteceğim yerine, hangi eğitsel faaliyeti, nasıl öğretebilirim endişesi içinde olmalıdır.

3.      Çocukları, geriden gözleyip anlam gelişimine katkıda bulunabilir. Doğal halde gözlemlemelidir. Çocuklar, genellikle yetişkinlerle birlikte olmaktan sıkıntı duyarlar. Bunun nedeni, yetişkinlerin çocuk üzerinde koyduğu baskı ve çocuğun yetişkin tarafından anlaşılmadığı düşüncesidir.

4.      Öğretmen, aynı anda birden fazla çocukla ilgili olmalıdır. Bunu grup faaliyetleri ile yapabilir.

5.      Çocuklara karşı ön yargılı olmamalıdır. Çocukların değerlerinden alçak gönüllü olmaya dikkat etmelidir.

6.      Öğrencilerin birbirleriyle iyi ilişki kurmasında, öğretmenin rolü vardır. Öğretmen, bunu yaparken öğrencilerin birbirleri ile saygılı olmasını, ilişkilerinden zevk almasını sağlamalıdır. Çocuğu ödüllendirmelidir. Sınıf içerisinde sevilen öğrenci ile sevilmeyen öğrenci bir araya getirilerek, sınıf içerisinde bir kaynaşma sağlanmalıdır.

7.      Problem çözme yeteneğinin sağlanmış olması gerekir. İnsan adeta problem ağına düşmüştür. Çocuğun problemlerle başa çıkmasının öğretilmesi gerekir. Kendi sorunlarına sahip çıkmalıdır. Kendi kararlarını kendi vermesini ve kendi kendini denetlemeyi öğrenmelidir.

1. Ara sıra ufak tefek disiplin olaylarını şakaya dönüştürün.
2. Eğlenceli durumlarda sınıfla birlikte gülerseniz sınıfı kontrol edemez hale gelmekten korkmayınız.
3. Öğrencinin hiç bir soru sormaksızın itaatkar davranmasının arzu edilir bir şey olmadığını biliniz.
4. Bir öğrenciyi uyarmanız gerekiyorsa bunu herkesin önünde yapmayınız.
5. Disiplin sağlamanın birçok öğretmenin iddia ettiği kadar önemli bir sorun olmadığını unutmayınız.
6. Bazen öğretmenlerin tutumu yüzünden de öğrencilerin disiplin kurallarına uymadıklarını aklınızdan çıkarmayınız.
7. Öğrencilerinizde kendi kendini disipline edebilme alışkanlığı geliştirmeye çalışınız. Kötü bir davranışın her şeyden önce kendi kişiliğine karşı bir saygısızlık olduğunu belirtiniz.
8. Unutmayınız ki öğretmenin sınıfta disiplin sağlamak için çok sert olması gerekmez.
9. Suçluyu bulamadığınız zaman tüm sınıfı cezalandırmaktan kaçınınız.
10. Disiplin problemlerine mani olmak, bir kere olduktan sonra onu düzeltmek için uğraşmaktan daha kolaydır.
11. Disiplin problemi sizi aşmadıkça başkalarına duyurmayınız.
12. Derhal önlem alınması gereken durumlarda ya da sınıfta ders yapmanız imkansızlaştığı hallerde idareye haber veriniz.
13. Sınıfta disiplini bozan bir davranış oluştuğunda tepkide bulunmadan önce biraz düşününüz.

 

 

 

Göz Göze Gelme             Diğerlerinin gözüne                               Diğerlerinin gözüne

 

 

 Öğrenci savunucu tutumda; öğretmen yargılayıcı bir tutum izlediğinde; karşısındakinin ses tonundan, davranışlarından değerlendirildiği, yargılandığı izlenimi alırsa hemen savunucu bir tutuma girer. Açık iletişimde öğretmen karşısındakine kuşku ve korku uyandıracak tutum izlemeden iletişimde bulunur. Öğretmenin konuşması; diğerini denetleme, belirli bir yöne çekme ya da fikrini değiştirme gibi amaçları içerdiğinde karşısındakinin savunuculuğunu arttırır. Konuya yönelik açık iletişimi içeren tutumda ise bunun aksine her iki kişide kendilerini o konu ile ilgili olarak sorumlu görerek konuşmayı sürdürür. Öğrencinin derse olan ilgisi ve isteği daha fazla olur. Anlayış ve yakınlık gösteren tutumda empatik anlayış söz konusudur. Diğerlerinin duygu ve düşüncelerine saygı gösterir. Konuşurken daha üstün olduğu tutumu izlenirse, soruna ortaklaşa eğilim sağlanmaz. Eşitlik belirten tutumda; kişi kendini üstün göstermeyen, karşısındaki kişide eşit tuttuğun anlarsa işbirliğine açık bir tutum içine girer.

Açık iletişimde; pragmatik tutum söz konusudur. Benim bakış tarzım doğru olmayabilir, benim bilgimden daha doğru olanı bulunabilir anlayışı vardır.

İşte öğretmen; yargılamayan, değerlendirmeyen, denetlemeyen, kendini üstün görmeyen, anlayış ve yakınlığın olduğu açık iletişimi kullanırsa; öğrenci öğretmeniyle daha fazla işbirliğine girer, dersleri daha bir ilgiyle dinler, daha bir çabayla derslere aktif katılır, etkin hale gelir. Böylece eğitimin gerçekleştirmeye çalıştığı amaçları kolayca gerçekleştirir.

Karşılıklı iletişim sırasında oluşan sorunların büyük bir bölümü, bizlerin olaylara ve davranışlara yönelttiğimiz bakış açısı ve yargılar nedeniyle oluşur. Özellikle çocukların davranışlarını yorumlarken, değerlerimiz ve eğitimden kaynaklanan yargı etiketleri ile tepkiler oluştururuz. Oysa önemli olan davranışlarla yargıları ayırabilmektir.

Örneğin; oyuncağını arkadaşlarıyla paylaşmak istemeyen çocuk,

Davranış; oyuncağını arkadaşına vermiyor,

Yargı; Bencil, düşüncesiz, paylaşmasını bilmeyen etiketler.

Sorunları ayırt edebilmek ve müdahalelerimizi gereken yerlerde doğru olarak yapabilmek için bir davranış penceresi çizelim.

İzlediğimiz her kimsenin davranışı bu pencere içinde yer alır. Davranışların kabul edilip edilmemesi bizlerin o davranışa tanık olduğumuzda yaşadığımız duygularla bağımlıdır. Davranış oluştuğunda olumsuz duygular yaşıyorsak davranışı kabul etmeyiz. Olumlu duygular yaşıyorsak o davranışı görmezden gelebiliriz.

 

Çocuk > Davranışın kabul edilip edilmemesi çocuğun yaşına, davranışın tekrar sayısına ve bize benzemesine bağlıdır. Çocuğun bizim kafamızda var olan değer yargıları çerçevesinde gösterdikleri davranışları kabul etmemiz daha kolaydır.

Çocuklar ve yetişkinler arasında çıkan en büyük sorun, çocuğun veya gencin olumsuz davranışları sonunda oluşur. Gencin yapmış olduğu davranış yetişkin tarafından kabul edilmediğinde genellikle gösterilen tepkiler şöyledir: “Sen nasıl bunu yaparsın ? Ne laf anlamaz çocuksun ? Ne zaman adam olacaksın ? Geri zekalı !.....” Bu çıkışmalar kızgınlık ifadesidir. Burada özellikle kullanılan ifade tarzı kişiye yönelik SEN mesajı, sen-dilidir. Toplumumuzda kızgınlık ifadeleri genellikle sen dili ile yapılır.

Ancak sen dili ile yapılan ifadeler, kızgınlığın gerçek nedenlerini açıklamaz. Olumsuz davranışın karşıdaki üzerindeki belirgin etkileri açık değildir. Gençlerle yapılan mülakatlarda, gençlerin çoğu zaman yetişkinlerin neden kızdıklarını pek anlayamadıklarını gösterir. Sen mesajında açık olan tek şey saldırıdır. İfade edilen kızgınlık davranışa değil, kişiliğe yöneldiği için gencin onurunun kırılmasına neden olduğu için direnmesine ve karşılık vermesine neden olur. Sen dili ile ifade edilen kişiliğe yönelik kızgınlık bireyler üzerinde onarılmaz yaralar açar. Kimlik duygusunun ve özgüvenin yaralanmasına yol açar. Zamanla gençte sen dilini kullanmayı öğrenir. Ve karşılıklı çatışmalar yaşanır.

Bunun çözümü BEN dili ile konuşmaktır. Ben dili yetişkinlerin olumsuz davranış sırasında yapmakta olduğu olumsuz etki ve duyguları açıklayan dürüst ve sorumlu bir kırgınlık ifadesidir. “ Ulan, kes şu müziğin sesini” demek yerine “müzik bu kadar yüksek açılınca okuduğumu anlamıyorum” demek, karşı tarafa kızgınlığın nedenini açıkladığı gibi, gencin kişiliğine bir saldırı niteliği taşımadığı için dinlenme ve uyulması daha olasıdır. Ben mesajları gerçek yaşantı ve duygularımızı ortaya koyduğundan, onun bizi ve gereksinimlerimizi daha iyi görebilmesine ve savunucu tutuma geçmeden sorumluluğunu kabul etmesine yardımcı olur.

Çocuğun davranışını kendi isteğiyle ve bize verdiği değer yüzünden değiştirebilmesi için, sorunumuzun ve kızgınlığımızın nedenini bilmesi gerekir.

ü      Sorunu yaratan davranış hangisidir?

ü      Bu davranışı bizi nasıl etkilemektedir?

ü      Bu etkinin bizde uyandırdığı duygular nelerdir?

 

ü       Başım ağrıyor,

ü       Okuduğumu anlamıyorum,

ü       Konuşmaları duyamıyoruz gibi...

Sinirleniyorum, kızıyorum, üzülüyorum, korkuyorum.

Dolayısıyla ben dili ile ifade edilen kızgınlık, başkaları hakkındaki değerlendirme ve yorumlarımızı değil, bizim olay karşısındaki gerçek duygu ve yaşantımızı açıklar. Duyguların açıklanması ve ifade edilmesi çok önemlidir. İnançlar, zevkler, değerler ve düşünceler insandan insana farklılık gösterse de, duygular bütün insanlarda aynıdır. Sadece yoğunluğu değişir. Buda bireylerin birbirlerini anlamalarını kolaylaştırır.

Konuşanı rahatlatır. Duyguların açıklanması kişinin rahatlamasına ve birikim yapmamasına yol açar. Belirgin etkiyi düşünen yetişkin, bazen belirgin bir etki olmadığını farkeder. Aslında kızgınlığın çocuğun davranışı ile ilgili olmayıp, özel yaşantısında karşılaşmış olduğu bir olumsuz durumdan kaynaklandığını farkeder. Ben mesajında gence karşı bir saldırı olmadığı için savunma durumu ortaya çıkmaz ve çocuk, yetişkinin gereksinimini karşılamak amacıyla, davranışın sorumluluğunu üstlenir; değiştirmeye yönelebilir. Bu durumda çocuk dış kontrol ve tehdit yerine iç kontrol ve denetim kazanır.

v     Çocuğa, sorunların önemsiz, saçma sapan ve geçersiz olduğu anlamını verebilir;

v     Çocuk bir güçlükle karşılaştığında açık davranmaktan çekinebilir.

 

İletişim engelleri, kendini anlatmaya çalışan çocuğu yardımcı olmadığı gibi, onun ileriki sorunlarını da anlatmamasına, içine atmasına neden olur. Bunun yerine yapılacak yardımcı davranışlar şunlar olabilir:

SESSİZLİK: Sessizlik kadar kişiye konuşma olanağı tanıyan güçlü bir etken yoktur. Sadece sessiz durarak karşıdaki kişiye, çocuğa konuşma alanı bıraktığımız için, çocuk konuşmaya yönelebilir.

EMPATİ: Kendini karşısındakinin yerine koyarak olaylara onun gözleri ile, onun dünyasından bakmaya çalışmaktır. Kedisi öldüğü için ağlayan bir çocuğa: “Ne varmış bir kedi için üzülecek” gibi bir iletişim engeli yerine, kendini çocuğun yerine koyarak, kedinin onun yaşamında ne denli önemli olduğunu anlamaya çalışmak, empati kurmaktır. Empatinin en önemli göstergesi, diz çökerek çocukların dünyayı görüş açılarına bakmaktır. Çocuklar küçük yaşlarda bir bacaklar dünyasında yaşarlar. Dolayısıyla, çocuklarla konuşurken diz çökerek onları anlamaya çalışmak veya kaldırıp kucağına almak, çocuğu anlamaya daha açık bir davranış şeklidir.

KABUL: Çocuğu sorunu ile birlikte yargılamadan kabul etmek. Çocuğun hata yapabileceğini, yaşının icabı doğru yargılayamayacağını düşünerek, çocuğu o anda (yani sorunu sırasında) günahı ve sevabıyla kabul ederek onu anlamaya çalışmaktır.

DÜRÜST OLMAK: Derdini anlatmaya çalışan bir çocuğa mutlaka yetişkin görüşü ve rolüyle yaklaşmak yerine (yani anne - baba rolü yerine), insan olarak yaklaşmaya çalışmak, ve onu duygularını anne-baba bakışıyla değil, bir insan bakışı ile algılamaya çalışmak, gereken cevapları vermek yerine, dürüst cevaplar vermeye çalışmak, çocuğa daha yakın, daha anlamlı bir yaklaşım verir. Bütün bunlar dinlemeye açık yardımcı davranışlardır. Katılımlı Dinleme yöntemi ile çocuğu daha iyi anlayabilir ve rahatlatabiliriz.

KATILIMLI DINLEME: Katılımlı Dinleme basit bir tekrardır çocuğun söylediklerini duyduğumuza dair bir mesajdır. Bu mesaj çocuğun söylediklerini özetleyebilir ve çocuğun sorun sırasında yaşamış olduğu duyguları dile getirebilir.

 

 

 

ü         Güzel ve etkili konuşma (Diksiyon)

 

 

 

Öğretmen , İdare ve yönetim , mesleki / konu alanı uzmanlığı ve öğrenci danışmanlığı. Bu bölümde her birini tek tek inceleyelim. Ayrıntılı bilgi ileriki bölümlerde verilecektir.

Sizler, bir sınıf, sınıftaki grup üyesi ve birey olarak öğrencilerin öğretmenisiniz.

Sizin işiniz öğretmek , öğrencilerin işi ise öğrenmektir.

Öğretmek , öğrenme sürecini yönlendirmek demektir. Siz öğrencilerin öğrenmesine rehberlik eden bir kılavuzsunuz. Öğrencilere yardım etmek amacıyla yapabileceğiniz ilk şey , öğrenme hedeflerini açıklamaktır. Sonuç olarak bu öğrenciye gerçekçi öğrenme amaçları oluşturmada yardımcı olur. Özetle: Öğrenme durumuna , öğrenme sürecinin temellerini oluşturursunuz.

Bu görevi yerine getirdiğinizde , bir eğitim programını planlamak , yönetme ve işletme işlevini yerine getirmiş olursunuz. Okulunuzdaki program , İlkokul , Ortaokul fen dersi , orta okul matematik dersi veya mesleki teknik dersler şeklinde olabilir. Sizden okulun eğitim faaliyetlerini işbirliğiyle planlamanız ve gerçekleştirmeniz beklenir. Bu görevin bir diğer önemli yönü de , fiziksel imkanların öğretim gereçlerinin planlanması , düzenlenmesi ve korunmasıdır. Eğitim programınızı öğrencilerinize göre düzenleyip , güncelleştirerek programınızın ve okulunuzun etkinliğine katkıda bulunabilirsiniz .

Öğretmen olarak öğretmeniz istenilen konu alanı ilgili bilgi ve becerilerin kaynağı olmanız beklenir. Yaşam boyu öğrenmeye katılmanız beklenir. Uzman olarak bu konu bilgisi açısından kesin ve güncel olmanız gerekir. Ayrıca eğitimdeki yeniliklere ayak uydurabilmek için yeni bilgi , beceri ve davranışlar geliştirmeniz gerekir. Özellikle de bilim , teknoloji , ekonomi , iş dünyasındaki değişiklik ve gelişmeler ile milli Eğitim politikasındaki değişikliklere ayak uydurmanız gerekecektir. 

Türkiye’de eğitim programları , güncelliği yakalamanıza ve yaşadığınız anın ötesine geçmenize , geleceğe hazırlanmanıza yardımcı olmak amacıyla oluşturulmuştur. Bu hizmet içi faaliyetlere katılınız.

Kendiniz kişisel bir mesleki gelişim planı hazırlamanız çok faydalı olacaktır. Bu önemli faaliyet hakkında ek bilgi , Hizmet içi Eğitim Kılavuz Kitabının II. Bölümünde verilmiştir.

Etkili bir öğretmen gerektiği zaman öğrenciye arkadaştır. Bazı durumlarda öğretmen ailenin yerini alır.

Kariyerler/ Meslekler ile ilgili endişeleri olan öğrencilere rehberlik etmeye hazırlıklı olun. Öğretmenin öğrencilere karşı takılması gereken diğer etkili tavırlar:                                          Öğrencilerle çalışırken anlayış ve sempati gösterin.

Öğrencilerle olan ilişkilerinizde dostça ve nazik davranın .

Öğrencilere eğitim problemlerinde olduğu gibi kişisel problemlerinde de yardımcı olun.

Öğrenci faaliyetlerini yönetin ve iyi yapılan işi ödüllendirin .

Öğrencilerin yapabileceklerinin en iyisini yapmaya teşvik edin .

Öğrencilerin ilgi ve görüşleri hakkında bilgi edinin .

Öğrencilere gülümseyin ve gerekirse onlarla birlikte gülün.

Etkin dinleme becerileri geliştirin.

Dikkatli , destekleyici öğrencilerin kendilerini güvenli hissedecekleri bir atmosfer oluşturun.

Öğrencileri , problemlerini kendi kendine çözmede destekleyin   ve yaptıklarını değerlendirin .

Öğretme , öğrenme sürecini yönlendirmektir. Öğrenme süreci dört temel aşamadan meydana gelir:

İyi öğretim , öğrencide istendik ve kalıcı izli davranış değişiklikleri - düşünme , değerlendirme , muhakeme , sebep gösterme , iletişim, yaratıcılık , tutum , değer, kavrama ve psikomotor, becerilerdeki değişmeler – meydana getirmektir.

İyi öğretim öğrencide öğrenmeye karşı isteklilik uyandıran bir etkinliktir.

.Öğrencilere , ihtiyaçları çerçevesinde dersin önemini ve hedeflerini anlamalarına yardımcı olun. “Bilinenden bilinmeyene doğru gidin.”

.Öğrencinin derse olan ilgisini , çeşitli öğrenci isteklerine , değerlerine ve değişen öğrenci katılım türlerine yer vererek çekin. Bütün öğrencilerin dersin belirli dönemlerinde aktif katılımda bulunma fırsatı olmalıdır. Katılan öğrencilere de olumlu davranın, ayrıca , dersi dinlemeyenleri tespit ederek bunları da derse katılmaları yönünde teşvik edin.

Derste öğrenci katılımını sağlamak için sorular sorun. Çoğunlukla tecrübesiz öğretmenler, öğrenciden gelebilecek şu karşılığı “Öğretmen ol anlatıcı değil” doğrularcasına , öğrencileri derse katacak ve davranışlarını ölçecek sorular sormak yerine sadece konuları anlatır.

Ezberlemeyi vurgulamak yerine öğrencinin düşünmesine ve eleştirmesine , kararlar vermesine ve problem durumlarını incelemesine yardımcı olacak türde soruları kullanın. Üst düzey sorular( Sentez , değerlendirme gibi ) ,öğrencilere fikirleri hatırlamak yerine kullanmalarında yardımcı olur.

Araştırmaya yönelten sorular kullanın. Bu sorular , öğrencilerin “ilk anda cevaplayabilecekleri” türden soruların ötesine gitmesini gerektirir. Öğrenciden makul ve mantıklı cevaplar isteyin. İlk öğrencinin verdiği cevap konusunda   düşünmelerini isteyerek diğer öğrencileri de tartışmaları katın.

Öğrencilerin soruları üzerinde düşünmeleri için zaman tanıyın. Sınıftaki tartışmalar sırasında oluşacak sessizlikten veya suskunluklardan korkmayın. Sessizlik sınıfta etkili bir araçtır. Örneğin bir öğrencinin sorusundan sonra biraz duraklama soruyu bir bakış veya hareketle başka bir öğrenciye yöneltme şeklinde kullanılabilir.

Ders için uygun öğretim araç gereçleri ( Görsel , işitsel, donanım , ders levhası , örnekler, filmler, referans kitapları, broşürler, tebeşir tahtası, tepegöz saydamları vs. ) kullanın.

Seçilen öğretim araç gereçlerini etkili kullanın. 

Sınıfınızın tamamıda “Öğretim gereci” olarak kabul edilir. Ayrıca öğrenme çevresinin bir unsurudur. Odanızda çöp bulundurmayın. Eşyaları tertipli ve düzenli tutun. Uygun ve rahat bir öğrenme ortamı yaratın.

Yönerge ve açıklamalarınız anlaşılır olmalı . Öğrenciler yanlış anladığında , farklı kelime ve fikirlerle yönerge ve açıklamalarınızı daha anlaşılır hale getirir. Yanlış anlamaların farkına , öğrenciler sormadan varın.

Sınıfınızdaki öğrencilerin yorum ve sorularını kullanın. Öğrenci cevaplarını olumlu bir tavırla karşılayın.

Ders esnasında öğrencilere geri bildirimde bulunun. Hem doğru hem de yanlış cevaplara geri bildirimde bulunun. Öğrencilerin kendi ve birbirlerinin performansını değerlendirmelerine yardımcı olun.

Öğrencilerinize kabul edilebilir yazılı ve sözlü ifadeler kullanın. Konuşmanız anlaşılır ( Doğru telaffuz ve söyleyiş) ve gramer açısından doğru olmalıdır. Yazınız okunabilir olmalıdır.

               Sınıf faaliyetlerinin çeşitli ve uygun bir hızla ilerlemesini sağlayın. Sözlü ve sözlü olmayan ifadeleriniz istenen öğrenci davranışını pekiştirmelidir. Öğrencilere nazik davranın. Öğrencilerle ilgilenirken adil ve tarafsız   olun. Doğru ve yanlış davranışlar için sözlü geri bildirimde bulunun. Öğrencilerden beklediğiniz davranışı açıkça belirtin. Uygun davranışı pekiştirin. Önemsiz davranışı dikkate almayın    Uygun olmayan öğrenci davranışlarına da çabuk ve adil bir şekilde müdahale edin                    Sınıfın tamamı yerine uygun olmayan   davranışta bulunan öğrencilerle ilgilenin. Öğrencilerin davranışlarına uygun uygulamalarda bulunun.

Sizinle öğrencileriniz ve öğrencilerin de kendi aralarında yakınlık ve dostluk belirtileri olmalıdır. Öğrenciler diğerlerinin fikirlerinin kibarca kabul veya reddetmelidir. Sabır ve anlayış gösterin. İğneleyici ve alaycı bir dil kullanmayın. Ayrıca zamana ve açıklamaya ihtiyaç duyan öğrencilere sabır ve ilgi gösterin. Davranışlarınızla   öğrencilere problemlerinin anlaşıldığını gösterin.

İyi bir görev zamanlaması yapıp, ders zamanını uygun bir şekilde kullanmalısınız. Derslerinize hemen başlayın. Gecikmelerden ve ilgisiz konulardan kaçının.

Öğrencileriniz derste öğrendiklerini uygulama noktasına getirmelisiniz. Buna “sonuca” ulaştırma da diyebiliriz. Sonuç, dersin içerik özetinden daha kapsamlı bir geçmiş bilgi ile yenisi arasında bağlandı kurmada yardımcı olur. Sonuç , öğrencilere ihtiyaç duyulan başarı hissini vermelidir.

Öğrencinin pratik ve uygulamaları öğretme öğrenme sürecinin bir parçası olmalıdır.

ü      Öğretmen davranışları, okul çevresi, ev ortamı ve öğrenci kişiliği , istenmeyen öğrenci davranışlarının oluşması ve ya engellenmesinde etkileşimde bulunur.

ü      Öğretmenliği yeni başlayanlar ve yeni bir sınıfa giren tecrübeli öğretmenler için okulun ilk birkaç haftasına kötü bir başlangıç yapmak , istenmeyen öğretmen –öğrenci ilişkilerinin gelişmesine sebep olur.

ü      Öğrencilerin kural ve prosedürlere uymaması ve görevlerini tamamlamadaki başarısızlıkları istenmeyen ilişkilerin gelişmesine ve nihayetinde öğrencilerin daha az öğrenmelerine yol açar.

 

 

Öğretmenin hem kişiliği hem de davranışı öğrencilerin davranışını etkiler . Bu yüzden öğretmenler , davranışlarıyla sınıfta öğrenmeye elverişli bir hava oluşturmaya çalışmalıdır. Öğrenmeye elverişli bir sınıf ortamı bir çok öğrenci davranış problemlerini ortadan kaldırır.

Öğrenci davranışları üzerinde olumu etkisi olan bazı belirgin öğretmen davranışları :

Öğrencilere saygı duyun. Bazı öğrenciler kendilerine olan güvensizliklerinden uygun olmayan davranışlarda bulunurlar veya başarısız olurlar. Öğrencinin öğretmeninin kendisine değer verdiğini görmesi , olumlu davranışlar göstermesine neden olur.

Öğreneni destekleyici cümle veya sorular

Öğrencilerin söylediklerini veya sorularını kabul etme /açıklama.

Problem çözücü açıklama veya sorular. Bu tür tepkiler tedirgin etmeyen bir öğretmen rolünü yansıtır  

Sınıf veya lâboratuar için önerilen bazı uygulamalar.

Davranış standartları geliştirin. Ve bunları kullanarak iletişim kurun .

Davranış standartlarının nasıl algılandığını değerlendirin.

Davranış, standartlarının etkinliğini değerlendirin.

Öğrencinin yaptığı işe ilgi gösterin .Gerektiğinde de bizzat yardımcı olun                                        Açık olun                                                                                                                                                        Acele etmeyin; konuları öğrenci seviyesine uygun bir hızda sunun.                                                 Değişik yöntem ve materyaller kullanın.                                                                                Öğretiminizi dikkatlice planlayın ve öğretime iyi hazırlanın.                                               Öğrencilere hedefleri ve bunların önemini açıklayın.                                                          Öğrencilerin tartışma , ödev ve grup çalışmaları ve planlanması yoluyla öğretme –öğrenme sürecine katılımlarını sağlayın.                                                                                                 Öğrencilere amaçları tanımlayacak ve geliştirecek sorumluluk verin ve yardım edin .                      Geri bildirimi teşvik edin .                                                                                                      Öğrencilerin nasıl değerlendirilecekleri konusunda bilgilendirin.                                                  Not verme , öğretmenler için güçlü bir motive aracıdır.                                                                                                          Öğrencinin yanlış davranmasını engellemede yardımcı olacak bazı ek öneriler

Öğrencinizle dostluk kurun.                                                                                                     Öğrencilerin onların yararına çalıştığınızı bilmelerini sağlayın.                                                           Her öğrencinin kişisel problemleri ve endişeleri ile ilgilenin                                 .                Öğrencilere yardım etme fırsatı verin .                                                                                               Bütün öğrencilere eşit ve saygılı davranın .                                                                                           Sınıfın moral düzeyini ve bağlılığını artırın.                                                                                        Bütün sınıfı içeren faaliyetler organize edin , Alan gezisi gibi .                                                             Grup olarak karar almaya ve grup içinde sorumluluk almalarına fırsat verin .                                     Her öğrenciye beklentilerinizi açıkça belirtin.