Doğrusal momentum (“moment” ile karıştırılmamalıdır!), bir doğru boyunca hareket
eden bir

cismin hareket miktarının (taşıdığı hareketin) bir ölçüsüdür. Daha sonraki
derlerde

göreceğimiz gibi eğer cismin hareketi bir eksen etrafında oluyorsa cismin bu
eksen etrafındaki

hareket miktarını belirlemek için de açısal momentum tanımı yapılır.

Bir parçacığın doğrusal momentumu, eğer cismin hızı v ve kütlesi m ise, kütle ve
hızın

çarpımı olarak tanımlanır.

 

Momentum p=mv şeklinde ifade edilir. Hız, v, vektörel olduğundan, p momentum
da

vektörel bir niceliktir ( Bir vektörün skaler ile çarpımı hatırlanırsa, (skaler.vektör=vektör).

Momentüm vektörünün yönü hız ile aynı yönlüdür

Momentum niceliğinin boyutu

[p]=[ML/T)] dir.

 

SI birim sisteminde birimi ise kg.m/s dir.

Nasıl ivme cismin hızındaki artışın, enerji de iş yapabilmenin bir ölçüsü ise,
momentum da bir

cismin sahip olduğu hareket miktarının bir ölçüsüdür.

Momentum kavramını daha iyi anlamak için aynı hıza sahip olan bir kelebek ile
bir kamyonu

düşünelim. Bu iki cisim aynı hıza sahip olmalarına karşın, karşılarına
çıkabilecek herhangi

bir cisme verebilecekleri zarar oldukça farklıdır. Bu farkın nedeni,
kütlelerinden dolayı

taşıdıkları hareket miktarının farklı oluşundandır. Dolayısı ile sağduyusal
olarak bunu

bildiğimiz için her zaman hızı yavaş da olsa bir kamyonun üzerimize gelmesini
istemeyiz ama

kelebek için bunu fazlaca önemsemeyiz.

Şimdi, taşınan hareket miktarı ile yani momentum, kuvvet arasında nasıl bir
ilişki olduğunu

bulmaya çalışalım. Kuvvet ile momentum ilişkisinin;

 

şeklinde olduğunu görürüz.

Bu, “bir parçacığın doğrusal momentumundaki değişme hızı, parçacığa etkiyen net
kuvvete

eşit” olduğunu ifade eder.

Eğer bir parçacık üzerine etkiyen net kuvvet sıfır ise bu parçacığın
momentumunun zamana

göre türevi (değişimi) de sıfır olur ve dolayısı ile doğrusal momentum sabit
kalır, yani

korunur.

 

F=dp/dt, eğer F=0 ise dp/dt=0, dolayısı ile p=sabit

F12 ve F21 etki-tepki kuvvet çifti olduklarından

 

Örnek  Uçan astronot: Bir astronotun kütlesi 70 kg, giydiği
elbisenin ağırlığı ise 1

kg’dır. Astronot elbisesini 20 m/s’lik bir hızla atarsa astronotun hızı ne olur?

Çözüm:

pilk=pson

0=mava+melb.velb

va= -(melb/ma).velb

= -(1kg/70kg).(20 m/s)

= -2/7 m/s